Zwijndrecht pagina 1/3

De beeldelementen lijn en vlak en de doorlopende verbinding daartussen vormen de basis voor de beelden van Lucien den Arend. Zijn sculpturen zijn uitgevoerd op basis van mathematische principes en krijgen daardoor zowel een streng uiterlijk als een heldere vorm. Continuïteit, evenwicht, logica en methode zijn de belangrijkste aspecten in zijn werk dat is uitgevoerd in uiteenlopende materialen als cortenstaal, aluminium, roestvrijstaal, steen, hout e.a. In werken van de laatste 15 jaar worden de zelf opgelegde rigide regels van het constructivisme, waarin vooral de rationele kant overheerste, doorbroken door het toepassen van een organische vormentaal, waardoor de emotionele kant sterker naar voren komt. Het zoeken naar de essentie van de lijn is de rode draad in het werk van Lucien den Arend.

Werk van Lucien den Arend is onder andere te zien op de Beeldenboulevard in Papendrecht.

Het werk van Lukas Arons laat zich omschrijven als krachtig, verstild en intiem. Hij is een beeldhouwer in de klassieke zin van het woord, dat wil zeggen iemand die zijn beelden uit brokken natuursteen houwt. Arons deelt de opvatting van Michelangelo (1475-1564) dat het beeld als het ware opgesloten zit in het materiaal. Met het weghakken van de steen komt het beeld vanzelf te voorschijn. Hoewel in zijn huidige oeuvre figuratie en figuratieve elementen – vaak van het menselijk lichaam – een steeds grotere rol spelen, is in zijn eerdere werk nog dikwijls een verbinding tussen beeldhouwkunst en architectuur waarneembaar. Het beeld Fragmenten (1994), dat herinneringen oproept aan archaïsche, rituele vormen en overblijfselen van klassieke architectuur, blijkt een onverwachte keerzijde te hebben. De gladde, geschilderde achterkant geeft de steen een harde intensivering van de zachte tint die door de mineralen en de tijd aan de steen wordt gegeven. Zo ontstaat een verschillende voor- en achterkant van hetzelfde materiaal, een verschillende binnen- en buitenkant van dezelfde ruimte. Een ruimtelijke beleving die om de beweging van de beschouwer vraagt.

Aanvankelijk werkte Joost Barbiers als steenbeeldhouwer met marmer en kalksteen, later gebruikt hij steeds meer het hardere graniet. In zijn werk komt bij het hakken altijd iets van het materiaal naar voren dat hij gebruikt bij de ontwikkeling van zijn idee dat niet in een concept te vangen is. Het is niet verwonderlijk dat hij met deze weloverwogen en veel tijd en fysieke energie vergende benadering van het materiaal zich verzet tegen het conceptuele dat in zijn ogen snel is gebeurd. Barbiers gebruikt graag de metafoor over inzien en begrijpen: op het eerste oog woorden die elkaar qua betekenis dekken, maar waar modelleren met grijpen en begrijpen van doen heeft, moet de steenbeeldhouwer zijn beeld zien in het blok steen dat voor hem staat: inzien, dat heeft met inzicht te maken.

Werk van Joost Barbiers is onder andere te zien aan de Beeldenboulevard in Papendrecht

De beeldtaal van Henk van Bennekum sluit aan bij de geometrisch abstracte stroming die in de jaren zestig in Nederland opkwam en die uitblonk in helderheid en soberheid. Met een minimum aan middelen werden beelden geconstrueerd waarin de opbouw duidelijk afleesbaar was. De werkwijze van Van Bennekum wordt nog steeds gekenmerkt door een wisselwerking tussen exacte berekening en intuïtie, waarbij de ordening van de (geometrische) vormen tot stand komt volgens principes van deling, wenteling, schakeling of vouwing. Van Bennekum werkt veelal in staal, zowel roestvrij als gecoat staal. Het beeld Zonder titel (2005) is een eenvoudige cilindrische verschuiving waarbij door de open verticale deellijn een stapeling wordt gevisualiseerd; dit wordt versterkt door het kleurcontrast tussen binnen- en buitenzijde. In het beeld Opengevouwen prisma II (1985-2000) bestaat de tweedeling / het vouwen uit twee identieke vormen die via de diagonaal van een vierkant zijvlak ‘opengevouwen’ worden. De sculptuur gaat over het beleven van perspectief en open volumes en heeft visueel de neiging naar je toe te kantelen: een dynamisch spel van kijken en beleven.

Werk van Henk van Bennekum is onder andere te zien in Alblasserdam

Gjalt Blaauw werkt met uiteenlopende materialen als marmer, graniet, aluminium, staal, leer e.a. Hij combineert zijn materialen en laat ze op elkaar reageren tot er een onderlinge spanning ontstaat. Massa, ruimte, materiaal en het zoeken naar evenwicht zijn de basisgegevens van waaruit Blaauw werkt. Wonderlijk is het gevoelsmatige evenwicht dat hij met de contrasten van zijn verschillende materialen (vaak verwerkt in één sculptuur) weet op te roepen. De kleur van het beeld is de kleur van de materialen. Gjalt Blaauw stapelt, bouwt en rangschikt schijnbaar achteloos, maar verkent zijn materialen en volumes met grote zorg. Het beeld Zonder titel (1984) heeft een stenen top die verankerd is op drie geledingen van staal die een wankel contact maken met de ruwe steen. Het beeld roept de gedachte op van het vertrekkende schip dat zijn laatste contact met de wal nog een ogenblik probeert vast te houden. Letterlijk en figuurlijk de verbinding maakt tussen land, water en lucht.

Het stenen beeld Winternacht (1988) behoort tot een serie op landschappen geïnspireerde beelden. Het verbeeldt een winternacht wanneer je in bed ligt met dekbedden om en over je heen. Het is ook een landschap, een veilige haven. En een beeld waarop je kunt zitten, liggen en spelen. In de jaren negentig werkte Bottenberg aan beelden die waren geïnspireerd op follies: door het gebruik van verf, keramiek en andere materialen ontstonden fantasievolle stenen bouwsels. Daarna volgde een periode van vrouwfiguren, half ruimtelijk, in reliëf, beschilderd en beplakt met sieraden. In 2007 moest ze vanwege lichamelijke klachten stoppen met beeldhouwen.

Kees Buckens is bekend door zijn grote robuuste, gehakte en gestapelde stenen beelden. Hij is geen man van franje. Zijn beelden zijn kernachtig gehakt tot het bot van het wezenlijke. Hij ziet beeldhouwen als bouwen en zijn beelden stralen dat ook uit: bouwwerken, stapelingen van volumes en ’emoties’. De vaak gestapelde granieten sculpturen spelen een spel met de zwaartekracht. Hun aanvankelijke robuustheid verraad na beter kijken een ver doorgevoerde verfijning zowel in concept als in uitvoering. De onwankelbare mastodonten balanceren gevaarlijk tegen de natuur in en onthullen zo op indringende wijze hun kwetsbaarheid. Met stukken steen (of hout) van verschillend formaat componeert hij in balans langs de loodlijn. Hierbij zijn figuratie en bouwen de vertrekpunten om de samenstelling / ordening van een beeld te ontwikkelen en om nieuwe componenten te ontwikkelen: het gereedschap om bij abstractie als nieuwe ordening uit te komen.

Hedda Buijs maakt abstracte beelden in roestvrijstaal en aluminium. De aluminium beelden zijn meestal organische vormen, bollen en zuilen die een boeiende decoratieve huid hebben. Zijn roestvrijstalen beelden munten uit in balans en ruimtelijkheid. Een zorgvuldige en beheerste materiaal- behandeling geeft de beelden een extra kwaliteit. Het beeld Groei (1998) is een samenspel van vorm en huid, in florale motieven geeft hij de gladde en ruwe delen binnen de plastiek een bijzondere betekenis.

De Amerikaanse beeldhouwer Benbow Bullock maakte lichtvoetige ruimtelijke structuren waarin de kleur het verbindende element vormde. De zelfstandige elementen werden door middel van zichtbare lassen met elkaar verbonden. De beelden zou je kunnen samenvatten als een spel van vormen, ruimte, richting en kleur. In zijn beeld Tegenstrijdige meningen (1998) zien we vlakken die balanceren op hun basis en die door de vormen en kleuren een vrolijke noot vormen in het park: een beeld dat tegenstrijdige meningen oproept. Als beeldhouwer creëerde Bullock geometrisch-construc- tivistische sculpturen van brons, staal en aluminium die hij vaak in primaire kleuren beschilderde.

Jan Asjes van Dijk vindt zijn inspiratie in de natuur. Zaadbollen, peulen, zwammen en schalen zijn de grondvormen voor de beelden waarin rudimentaire elementen vertaald worden in herkenbare vormen. Uitgangspunten in zijn werk zijn de steeds terugkerende ritmen van de levenscycli van het plantenrijk in vele varianten, de eeuwige cyclus van het doorgaan en het doorgroeien van het leven. Maar ook het ritme van bijvoorbeeld met de wind mee wuivende gewassen. Binnen zijn composities worden de zelf-gegoten bronzen elementen (bollen, peulen, zaden) soms gecombineerd met messing platen en pijpen, een procedé waarbij wijzigingen en toevalligheden de definitieve vorm van het werk bepalen. Het beeld En passant in het voorbijgaan is geheel van staal.

Werk van Jan Asjes van Dijk is onder andere te zien op de Beeldenboulevard in Papendrecht

Eddy Gheress werkt vooral in steen. Groot of klein, het maakt niet uit. Onder zijn handen worden stenen omgetoverd tot voluptueuze naakte vrouwenfiguren en gezichten, de laatste door Gheress wel ‘maskers’ genoemd. De zachte, vrouwelijk, ronde vormen komen rechtstreeks voort uit zijn handen. Zelden heeft hij een model nodig. In combinatie met de harde hoekige stenen ontstaat een harmonieuze eenheid. De verstilde beeldhouwkunst van Gheress roept soms herinneringen op aan vrucht- baarheidsgodinnen uit de prehistorie, dan weer aan de Egeïsche kunst of de primitieve kunst. Maar bovenal is aan de beelden een grote liefde voor het ambacht af te lezen. Voor de beeldhouwer is het maken van een beeld een proces van fysieke arbeid, waaraan richting wordt gegeven door het gevoel. Beeldhouwkunst is voor hem geen zaak van het hoofd, maar een zaak van de handen en het hart. (Uit een tekst van Cornelie de Kuijper, catalogus Leven in Beeld – Vier beeldhouwers exposeren bij het RIVM, 1995)

“Iedere houding, beweging of lichamelijk moment van ieder mens is interessant. Het is altijd dat ene moment dat, binnen de totale context, er niet anders had kunnen uitzien dan het doet. Het gaat mij niet zozeer om de bestudering van de beweging op zichzelf. Mijn beelden gaan over de krachten achter de beweging, waar de houding een zichtbaar teken van is.In mijn werk ga ik uit van de mensvorm en een idee over het menselijk zijn. Dit duizenden jaar oude thema in de beeldhouwkunst is onuitputtelijk. Het wordt voor mij alleen maar steeds boeiender. Verwondering is wat aan mijn werk ten grondslag ligt. Een beeldhouwwerk is een open gedachte in materiaal die ontstaat uit een interactie tussen de maker, omgeving en materiaal. Ik gebruik materialen als hout, gips, buizen, staven, was, klei, platen, gaas, kortom alles wat te gebruiken is voor wat ik wil uitdrukken. Het zijn de tussen materialen die geordend, vertaald en veranderd, vervolgens worden omgezet naar brons. Mijn beelden zijn geworteld in de klassieke beeldhouwkunst, maar ze zijn hedendaags, al was het alleen maar omdat allerlei materialen en gereedschappen die we nu zo ‘vanzelfsprekend’ vinden, er niet eerder waren of er anders uitzagen. Ze brachten een ander vormkarakter voort, een ander idee wellicht.”

Nina Goerres maakte beelden in de openbare ruimte die vaak een aspect van ordening in zich hadden. Aaneenrijgen, bundelen of stapelen van gelijkvormige elementen lagen aan de basis van haar werken die resulteerden in kloeke, heldere beelden van forse formaten, aards georiënteerd, maar altijd aangevuld met lichtheid en spiritualiteit. De gebruikte elementen zijn niet statisch, maar ten opzicht van elkaar in harmonie. Rondom de plek is een leegte die voelbaar aanwezig is en die de geest van de plek bepaalt. Het werk Anything goes (1987) is een mooi voorbeeld van zo’n werk. Het bestaat uit een zwart gesloten element, in zichzelf gekeerd, maar tegelijkertijd met een uitstraling die het gehele gebied beheerst. Een beeld dat met een zekere melancholie de wereld beziet.

Er is weinig naast de menselijke figuur dat Marti de Greef tegenwoordig nog boeit als onderwerp voor zijn beelden. De balans, de suggestie van lichtheid en beweging en het gebruik maken van zware massieve accenten zien we daarom terug in veel van de sculpturen waarin hij het thema ‘de mens’ in al zijn facetten uitbeeldt. Opvallend is hoe hij de anatomie van het menselijk lichaam interpreteert, bewust kiest voor een soort van disproportie om dit vervolgens weer in een proportioneel kader te dwingen. Dit verzwaren en accentueren van ledematen of aspecten van het menselijk lichaam geeft het beeld een buitengewone vitaliteit en evenwicht. Marti de Greef wil geen standaardbeelden maken, maar heeft bewust gekozen voor een eigen handschrift. Ook de laatste fase van het beeld geeft hij nooit uit handen. De huid, het oppervlak en de patine moeten bij het beeld passen. Daar besteedt hij veel aandacht aan. Zelfs de sokkel is belangrijk; deze maakt soms deel uit van de compositie als drager en als esthetisch element. Vaak gaat er aan de grote beelden een kleiner beeld als voorstudie vooraf. De vormen zijn essentieel, het grote gebaar interesseert hem het meest. Marti de Greef werkt in uiteenlopende materialen als brons, aluminium, lood, hout, porselein en cortenstaal.

Cor van Gulik werkt met staalplaten die hij verknipt, waarna de afzonderlijke stukken (platen, stroken of restdelen) weer aan elkaar worden gelast. In het vroegere werk werden vrij grote stukken gebruikt en ontstonden er grillige, bijna abstracte vormen die duidelijk als ‘ding’ (jurk, tafel, vogel) herkenbaar waren. De laatste 15 jaar worden kleinere stukken staal gebruikt die met enkele punten aan elkaar worden gelast. Daardoor ontstaat een constructie die open en plastisch is, puur en kaal. In het meer recente werk speelt de menselijke figuur een steeds prominentere rol. Zijn werk – waarin ritmiek en beweging de verschijningsvorm bepalen – ontstaat niet vanuit het gegeven een bepaald idee gestalte te geven, maar vanuit het avontuur. Formaat, structuur en volume van een beeld worden globaal van te voren bepaald, maar het eindresultaat is altijd een gevolg van het werkproces. De sporen van dit proces worden niet verdoezeld maar juist geaccentueerd. Het beeld Jurk (1985) is een vorm waarin het stugge staal is getransformeerd in een bijna swingende, ruimtelijke plastiek.

Werk van Cor van Gulik is te zien op de Beeldenboulevard in Papendrecht